بررسی و نقد مطالعات حوزه عدالت فضایی در مقیاس فراشهری ایران

نویسندگان
دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
هر پژوهش‏ علمی سعی بر آن دارد که براساس بنیان‌‏های فلسفی و پارادایم خاص خود، به شناخت و تحلیل موضوعات قابل طرح در آن حوزه دست یابد. مطالعات حوزۀ عدالت فضایی نیز از این قاعده مستثنی نیست. ازاین‏‌رو، در این مقاله با بازشناسایی پارادایم فضامندی و بنیان‌‏های فلسفی آن، به بررسی و نقد مطالعات حوزۀ عدالت فضایی در مقیاس فراشهری در ایران می‏‌پردازیم؛ درنتیجه، میزان تبعیت این مطالعات از الزامات پژوهشی پارادایم فضایی مشخص خواهد شد. پژوهش حاضر از نوع پژوهش‏های بنیادی ـ نظری است که با بهره‏ گیری از منابع کتابخانه‌‏ای و روش استدلال‏ منطقی، در تلاش است به پرسش‏های طرح‌شده، پاسخ دهد. همچنین با استفاده از روش فراترکیب به بررسی ویژگی‏های اساسی مطالعات موجود، اقدام‌شده و مقوله‏های کلیدی جهت نقد نهایی، استخراج می‏‌شود. در انتها، با بهره‌‏گیری از چهارچوب نظری و یافته‌‏ها، به مقایسۀ مطالعات موجود با الزامات نظری پارادایم فضامندی، پرداخته و کاستی‏های هستی‌‏شناسانه، معرفت‏‌شناسانه و روش‏ شناسانه آن‏ها شناسایی می‌‏شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی پور, حیدریان, رومینا, ابراهیم, & اطاعت. (2022). ارزیابی روند تصویب لایحه" اصلاح جدول حوزه‌های انتخابیه مجلس شورای اسلامی و تعداد نمایندگان آنها" در سال 1378. آمایش سیاسی فضا, 4(3), 159-173.‎
اسماعیل زاده و معصومی. (2015). تحلیل عدالت فضایی شهرستان‌های استان اردبیل در بخش شاخص‌های بهداشتی-درمانی با استفاده از مدل Vikor. مطالعات مدیریت شهری, 7(23), 94-104.‎
اسماعیل زاده, صفرخانی, رضوان, محمودی. (2018). تحلیلی بر سطح توسعه‌یافتگی مناطق روستایی شهرستان‌های استان کرمانشاه. پژوهشهای جغرافیای انسانی, 50(2), 355-374.‎
پروین, خ., ‌خیرالله, اصلانی, ‌فیروز, الهوئی‌نظری, یوسفی. (2020). ابزارهای نظارت سیاسی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و تأثیر آن بر عدالت جغرافیایی در کشور چکیده. نگرش های نو در جغرافیای انسانی, 46(12), 383-403.‎
پریزادی, ‌طاهر, میرزازاده, ‌حجت. (2018). توسعه منطقه ای در ایران با رویکرد عدالت توزیعی. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی, 50(18), 179-198.‎
ترکمه, آیدین, حافظ‌نیا, رومینا, ابراهیم, & احمدی پور. (2022). تحلیل ژئوپلیتیک انتقادی از منظر رئالیسم انتقادی. فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک, 18(65), 1-43.‎
جعفری, کرمی, سونیا, حاتمی, افشار, اسدزاده. (2020). تحلیل فضایی توسعه منطقه‌ای کشور بر مبنای شاخص‌های اجتماعی. مجله علمی, 12(1), 1-28.‎
جعفری‌نیا. (2019). عدالت اجتماعی، عدالت فضایی و توسعه. جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای), 42(10), 289-311
حاتمی نژاد, بهنمیری. (2012). بررسی و تحلیل عدالت فضایی برخورداری از خدمات بهداشتی-درمانی با استفاده از مدل‌های Topsis، Morris و Taxonomy،. مجله آمایش جغرافیایی فضا, 2(5), 75-98.‎
حاتمی‌نژاد, راستی, ‌عمران. (2006). عدالت اجتماعی و عدالت فضایی؛ بررسی و مقایسه نظریات جان رالز و دیوید هاروی. جغرافیایی سرزمین, 9(3), 38-50.‎
حافظ نیا, قادری حاجت, احمدی پور, رکن الدین, گوهری, محمد. (2015). طراحی الگوی سنجش عدالت فضایی، مطالعه موردی: ایران. برنامه‌ریزی و آمایش فضا, 19(1), 33-52.‎
حسینی, جوانبخت. (2018). تحلیلی بر عدالت اجتماعی در فضای جغرافیای ایران. پژوهشهای مکانی فضایی, 6(3), 63-80.‎
خاکساری, معصومی فر, آسایش. (2021). تحلیلِ پژوهش‌ های عدالت فضایی در برخورداری از خدمات شهری در ایران. پژوهشهای جغرافیای انسانی, 53(3), 793-810.‎
داداش پور, هاشم, الوندی پور, نینا. (2018). واکاوی رویکرد فضاییِ عدالت در پژوهش‌های نابرابری‌ منطقه‌ای؛ مروری نظام‌مند در حوزه میان‌رشته‌ای. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی, 10(3), 79-112.‎
روستایی, شهریور, علیزاده یوالاری, شیوا. (2020). سنجش عدالت فضایی خدمات عمومی در بین شهرستان های استان آذربایجان غربی. نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی, 24(71), 151-171.‎
ساسان‌پور, حیدری, ‌سامان, پیری, احمدی. (2018). تحلیل عدالت فضایی در استان کرمان. مطالعه موردی: بخش شبکه های ارتباطی استان کرمان. آمایش جغرافیایی فضا, 30(8), 1-18.‎
سرور, اسماعیل زاده. (2007). آمایش سرزمین، پیش نیاز عدالت اجتماعی (مقدمه‌ای بر نقش آمایش سرزمین در تحقق عدالت اجتماعی و توسعه پایدار). جغرافیایی سرزمین, 4(شماره 2 (پیاپی 14)), 75-88.‎
سید رضائی, میر یعقوب, پور عزت, سعد ابادی. (2018). ملاحظات نظام بودجه‌بندی در راستای تحقق عدالت منطقه‌ای. چشم انداز مدیریت دولتی, 8(29), 73-91.‎
سیدرضائی, میریعقوب, پورعزت, سعدآبادی. (2017). رصد چالش‌های سیستم بودجه‌بندی ایران با هدف توسعۀ رویکرد عدالت منطقه ای با تکنیک فازی. بررسی‌ ‌های حسابداری و حسابرسی, 23(4), 483-506.‎
سیدرضائی, میریعقوب, پورعزت, قلی پور, آرین. (2017). مطالعه اکتشافی عوامل مؤثر بر رعایت عدالت منطقه ای در خط مشی های بودجه ای ایران. فصلنامه علمی مدیریت سازمان‌های دولتی, 5(شماره 3 (پیاپی 19)), 47-64.‎
شهیکی تاش, محمد نبی, یغفوری, درویشی, باقر. (2015). بررسی شدت عدم تعادل فضایی و منطقه ای رفاه در استان های ایران (مطالعه مقایسه ای رفاه مبتنی بر دیدگاه هاروی و اسمیت). فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای, 5(شماره 17), 15-30.‎
صالح پور, شمسی, افراخته. (2016). تحلیل سطح توسعه خدمات بهداشتی-درمانی از منظر عدالت فضایی (مطالعه موردی: سکونتگاه‌های روستایی استان آذربایجان غربی). مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی, 11(36), 19-38.‎
عبدالملکی حجت اله, زاهدی وفا محمدهادی, گلدوزها مهدی. مزیت سنجی طبیعی (عدالت محور) در برابر مزیت سنجی اقتصادی متعارف، کاربرد معیارهای عدالت اقتصادی جغرافیایی در برنامه ریزی توسعه بخشی-فضایی (مطالعه موردی: تعیین مزیت های تولیدی استان های کشور).‎
علیزاده, شایان. (2020). تحلیلی بر رابطه ی پراکنش توزیع خدمات اساسی و شاخص های جمعیتی با تأکید بر نظریه عدالت فضایی (مورد: شهرستان های استان خراسان رضوی). فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای, 9(36), 17-30.‎
غفاری‌فرد, رضایی, ا. ا., ‌اسلام‌الدین, هومان. (2019). سنجش عدالت فضایی شهرستان‌های استان‌های منطقه 9 آمایش سرزمین (خراسان بزرگ) براساس شاخص‌ های قانون استفاده متوازن کشور. مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان, 54(14), 103-126.‎
فصیحی, ح. ا. (1392). "نابرابری های فضایی دسترسی به کتابخانه های عمومی در کشور." تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی 20: 228-211.
قادری حاجت, آفتابی, زکیه. (2019). تحلیل فقر از منظر عدالت فضایی مطالعۀ موردی: استان‌های شمالی ایران. نشریه جغرافیا و توسعه, 17(57), 95-110.‎
قادری حاجت, حافظ نیا. (2018). راهکارهای دستیابی به عدالت فضایی در ایران. پژوهش‎ های جغرافیای سیاسی, 3(3), 25-57.‎
قادری حاجت, مختاری‌هشی. (2018). عدالت فضایی در ایران و سامان‌دهی سیاسی فضایی شهر تهران. آمایش سیاسی فضا, 1(1), 31-38.‎
قادری حاجت. (2021). تبیین نقش عدالت فضایی/جغرافیایی در ارزیابی مدیریت سیاسی بهینه فضا. امنیت ملی, 11(40), 419-452.‎
قادری‌حاجت, حافظ‌نیا, & احمدی‌پور. (2022). تبیین رابطه بی‌عدالتی فضایی و چشم‌اندازهای امنیت ملی. مجلس و راهبرد, 111(29), 73-104.‎
کاویانی راد, مراد. (2014). تبیین نسبت عدالت محیطی و امنیت ملی. فصلنامه مطالعات راهبردی, 16(61), 113-130.‎
کریمی آرام, مرادی ثروت اله, تابعی نادر. تعیین عوامل و معیارهای مؤثر در آمایش مناطق مرزی (مورد مطالعه: شهرستان جوانرود).‎
محمدپور، احمد. (2018). روش در روش؛ درباره ساخت معرفت در علوم انسانی ویراستار دوم. نشر لوگوس.
محمدی, نوری. (2018). سنجش توسعه‌‌یافتگی صنعتی شهرستان‌های استان اردبیل با رویکرد عدالت فضایی. پژوهشهای جغرافیای انسانی, 50(1), 145-162.‎
ملکی سعید, احمدی رضا, ترابی ذبیح اله. بررسی عدالت فضایی در توزیع امکانات و خدمات بهداشتی-درمانی در شهرستان های استان خوزستان.‎
موسوی, سیدجمال, ویسی, هادی, مهکویی, حجت, خادم الحسینی. (2022). تحلیلی بر جایگاه عدالت فضایی استان هرمزگان بر اساس شاخصهای سازماندهی سیاسی فضا نسبت به دیگر استانهای ایران. فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای, 12(45), 157-176.‎
نسترن مهین, ابوالحسنی فرحناز, بختیاری نرجس. پراکنش فضایی شاخص‌های توسعه در شهرستان های ایران با استفاده از رتبه بندی ترکیبی.‎
یاسوری, امامی, سجودی. (2016). عدالت فضایی بهره مندی از امکانات و خدمات در سکونت گاه های روستایی دهستان های استان گیلان. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی, 16(41), 95-116.‎
Ameriks, K. (Ed.). (2000). The Cambridge companion to German idealism. Cambridge University Press.
Bernstein, R. (1983). Beyond objectivism and relativism: Science, hermeneutics, and praxis. University of Pennsylvania press.
Blaikie, N. (2007). Approaches to social enquiry: Advancing knowledge. Polity.
Blanchette, P. A. This article appears in The Blackwell Guide to Philosophical Logic, Lou Goble (ed), Blackwell Publishers 2001, pp 115-135.
Crotty, M. J. (1998). The foundations of social research: Meaning and perspective in the research process. The foundations of social research, 1-256.
Foucault, M., & Miskowiec, J. (1986). Of other spaces. diacritics, 16(1), 22-27.
Greco, J., & Sosa, E. (1999). The Blackwell guide to epistemologye.

Groff, R. (Ed.). (2007). Revitalizing causality: Realism about causality in philosophy and social science (Vol. 18). Routledge.
Hesse-Biber, S. N., & Leavy, P. (2004). Approaches to qualitative research: A reader on theory and practice. (No Title).
Howat, A. W. (2006). Beyond Realism & Anti-Realism: John Dewey and the Neopragmatists.
Kelly, A. E. (2006). Quality criteria for design research. Educational design research, 107-118.
Lefebvre, H. (2012). From the production of space. In Theatre and performance design (pp. 81-84). Routledge.
Pinkard, T. (2002). German Philosophy 1760-1860: the legacy of idealism. Cambridge University Press.
Rand, A. (1990). Introduction to Objectivist Epistemology: Expanded Second Edition. Penguin.
Robbins, P., & Marks, B. (2010). Assemblage geographies. Smith, S., Pain, R., Marston, S. and Jones III, JP (eds) Sage Handbook of Social Geographies. Sage: London, 176-194.
Schmid, C. (2008). Space, difference, everyday life: reading Henri Lefebvre.
Soja, E. W. (2013). Seeking spatial justice (Vol. 16). U of Minnesota Press.
Solomon, R. C., & Higgins, K. M. (1996). A short history of philosophy.