تحلیل نقش و جایگاه هویت ملی در قدرت اقتصادی کشورها

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
2 دانشیار جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3 دانشیار جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
چکیده
ارزش‌ها و خصوصیات مشترک هر ملت مستقل که افرادشان نسبت به آن‌ها خودآگاهی و شعور یافته‌اند و به‌واسطۀ آن‌ها به یکدیگر احساس تعلق می‌کنند، هویت ملی آن‌ها را شکل می‌دهد. هویت ملی دارای کارکردهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی نظامی است و حکومت‌ها تلاش می‌کنند از این کارکردها در جهت تقویت علت وجودی کشور و بقای نظام سیاسی استفاده کنند. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای و مطالعۀ میدانی به دنبال بررسی نقش و تأثیر هویت ملی بر ابعاد اقتصادی یک ملت و کشور است. در بخش مطالعۀ میدانی و به‌منظور گردآوری نظرات اندیشمندان درمورد این تأثیرات، از ابزار پرسش‌نامه استفاده شد. با عنایت به محدود بودن جامعۀ آماری، نیازی به نمونه‌گیری نبود و پرسش‌نامه در اختیار 200 نفر از کارشناسان و خبرگان قرار گرفت و درنهایت بعد از پیگیری‌های فراوان تعداد 96 پرسش‌نامۀ تکمیل‌شده گردآوری شد و با توجه به نرمال بودن داده‌ها از آزمون تی تک نمونۀ مستقل برای تحلیل داده‌ها استفاده شد. یافته‌های پژوهش در بخش کتابخانه‌ای حاکی از آن است که تقویت هویت ملی موجب افزایش احساس تعلق سرزمینی و وطن‌دوستی در افراد یک ملت می‌شود و بر ایجاد روحیۀ خودباوری، نوآوری و استقلال اقتصادی یک ملت تأثیر مثبت دارد. بر این اساس، در بخش تولید، تلاش افراد یک ملت دارای هویت ملی قوی، تولید کالاها و خدماتی با کیفیت مطلوب و با استفاده از ظرفیت‌های داخلی و در بخش مصرف ‌تأکید و تعصب افراد ملت بر خرید و مصرف کالاهای داخلی است. درنتیجه هویت ملی بر ساخت کالای باکیفیت داخلی، افزایش مصرف کالای داخلی، افزایش تولید، تقویت ارزش پول ملی، ایجاد اشتغال تأثیر داشته و درنهایت بر اقتصاد یک کشور تأثیر مثبتی دارد. یافته‌های میدانی و نتایج آمار توصیفی و آزمون آماری نیز تأییدکنندۀ مطالعات نظری است و نشان می‌دهد کارشناسان نیز به تأثیرگذاری مؤلفه‌های هویت ملی بر تقویت ابعاد مختلف قدرت اقتصادی کشورها اعتقاد زیادی داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


• احمدی، حمید و فاضلی، حبیب الله (1386). ناسیونالیسم، مشکله هویت و دولت ملی در تئوری اجتماعی، فصلنامه سیاست، مجله ی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 37، شماره 4، صص 21_40.
• احمدی، حمید (1382). هویت ملی ایرانی در گستره تاریخ، فصلنامه مطالعات ملی، سال چهارم، شماره1، صص 9_ 45.
• بهمنی، مهرزاد (1391). بررسی میزان ملی گرایی مصرفی، اعتماد به تبلیغات و تمایل به مصرف کالاهای داخلی در بین شهروندان 28 شهر کشور، فصلنامه پژوهش های ارتباطی، سال نوزدهم، شماره 3، صص 182- 159.
• پارسا، مهدی (1399). حمایت از تولیدات داخلی موجب ایجاد انگیزش سازنده در تولیدکنندگان، isna.ir/xdGzLt.
• چیرانی، ابراهیم، آقاجانی گلسفید، فاطمه، دل افروز، نگرس و آزاده دل، محمدرضا (1400). تبیین نگرش و قصد خرید مصرف کنندگان محصولات ایرانی با رویکرد تحقق بند هشتم اهداف اقتصاد مقاومتی (مطالعه موردی: لوازم خانگی)، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، سال 24، شماره 91، صص 65- 114.
• حافظ نیا، محمدرضا (1397). جغرافیای سیاسی ایران، تهران، انتشارات سمت، چاپ نهم.
• حافظ نیا، محمدرضا، صالح آبادی، ریحانه، زرقانی، سید هادی، احمدی، سیروس (1398). بررسی و ارزیابی متغیر های اقتصادی موثر بر قدرت ملی کشور ها، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال بیست و دوم، شماره 66، پاییز 1401، صص 269_ 241.
• حدیدی، احسان، حدیدی زواره، عفت و اسفندیار دشمن زیاری (1395). میزان تمایل به مصرف کالاهای داخلی مصرف کنندگان ایرانی از دیدگاه اقتصاد مقاومتی، فصلنامه سیاست های راهبردی و کلان، سال چهارم، ویژه نامه اقصتاد مقاومتی، صص 169_ 191.
• حبیبی، آرش و سرآبادانی، مونا (1397). آموزش spss، نشر الکترونیکی پارس مدیر.
• حاجیانی، ابراهیم (1379). تحلیل جامعه شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه، فصلنامه مطالعات ملی، سال دوم، شماره 5، صص 193_ 228.
• حیدری، غلامحسن و حیدری بنی، زهره (1392). بررسی چالش های قدرت ملی در ایران با تاکید بر بحران هویت ملی، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دهم، شماره اول، بهار 1392، صص 82_ 60.
• خامنه ای، سید علی (1401). پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال 1401، https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1252#112133.
• دراس، دی (1389). پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نائبی، تهران: نشر نی.
• رهبر، فرهاد و خادمی، سیدموسی (1387). تهدید پذیری اقتصادی، تهدید پذیری هویت ملی(مطالعه موردی ایران و کشور های منطقه)، فصلنامه مطالعات ملی، سال نهم، شماره 3، صص 135_ 162.
• زرقانی، سید هادی (1399). درآمدی بر مبانی و سنجش قدرت ملی با مقایسه قدرت ملی ایران و عراق در دوران جنگ تحمیلی، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.
• زهیری، علیرضا (1384). چیستی هویت ملی، نشریه علوم سیاسی، سال هشتم، شماره 1، صص 29_50.
• صدیقی، علی و عباسی، عبادالله (1397). قدرت اقتصادی و مدیریت امنیت ملی، اولین همایش ملی مدیریت با تاکید بر حمایت از کالا و خدمات ایرانی، آباده.
• قاسمی، علی اصغر و ابراهیم آبادی، غلامرضا (1389). نسبت هویت ملی و وحدت ملی در ایران، نشریه راهبرد، دوره 20، شماره 59، صص 107_ 138.
• قادری، جعفر (1397)، افزایش تولید داخلی، شاه کلید افزایش ارزش پول ملی، https://www.alef.ir/news/3970516049.html.
• کرم حاجیوند، بهزاد (1401)، تحلیل نقش و جایگاه هویت ملی در قدرت ملی کشور ها، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی به راهنمایی دکتر سید هادی زرقانی. گروه جغرافیا. دانشگاه فردوسی مشهد.
• کاویانی راد، مراد و فتاحی، مصطفی (1391). تاثیر هویت مکانی بر همگرایی ملی، نشریه برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره 16، شماره 1، صص 25_ 41.
• گودرزی اردکانی، محبوبه، همتی، علی، گودرزی اردکانی، علی (1397). مدیریت و حمایت از تولید داخلی، گامی موثر جهت دستیابی به اقتصاد و اشتغال پایدار، سومین همایش بین المللی پژوهش های مدیریت علوم انسانی.
• مطالعات ملی (1379). فصلنامه شماره 5، سال دوم.
• مجتهدزاده، پیروز (1389). هویت ملی و تاریخ نگاری، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 144، صص 18_23.
• مجتهد زاده، پیروز (1386)، دموکراسی و هویت ایرانی، تهران، نشر کویر.
• مرادی، کامران (1397). از هویت تا هویت ملی: مقدمه ای بر درک نظری هویت ملی و ناسیونالیسم به مثابه گفتمان، فصلنامه علمی ترویجی جامعه، فرهنگ و رسانه، سال هفتم، شماره 29، صص 29_ 50.
• نجفی، سجاد، یزدان پناه، کیومرث، پیشگاهی فرد، زهرا، بدیعی، مرجان (1399). تبیین عوامل اقتصادی کلیدی تاثیر گذار بر قدرت دفاعی ایران در افق زمانی 1410، تحقیقات اقتصادی، دوره 55، شماره 3، صص 760_ 737.
• وجهی، مهدی (1398)، هویت ملی ما، https://hedayatmizan.ir/site/content/11103.
• Castells, m. (2010). The Power of Identity, Oxford, Blackwell.
• Jacobson, J. (1998). Islam in Transition. London: Rutledge.
• Tellis, J. Ashley & Others.(2000) Measuring National Power in the Postindustrial Age.Rond:New York.