بررسی مولفه‌های موثر بر آمایش دفاعی سرزمین

نوع مقاله : پژوهشی کیفی

نویسندگان
1 استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 دانش آموخته دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3 دانش آموخته دکتری جغرافیای و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
4 هیئت علمی دانشگاه مالک اشتر
چکیده
جنگ از عناصر پایدار در جوامع بشری در دوره­های مختلف می­باشد. با وجود تحولات و پیشرفت­های صورت گرفته در عرصه­های مختلف فناوری­های دفاعی- امنیتی، همچنان جنگ و تهدید سرزمین­ها را تحت شعاع خود قرار داده و حکومت­ها را برآن می­دارد که با روش‌های مختلف تلاش کنند تا با کمترین هزینه و آسیب با آن مواجه شوند. در این میان آمایش دفاعی سرزمین، یکی از استراتژی‌های برجسته­ پیش روی حکومت­ها در دوره­های مختلف بوده است. با توجه به تغییر در ماهیت جنگ از سخت به سوی جنگ هوشمند قاعدتا عوامل موثر بر آمایش دفاعی سرزمین دچار تحول و تغییرات گسترده‌ای شده است. بر این مبنا، مقاله حاضر تلاش دارد که با نگرشی جامع و جدید این مولفه­های موثر بر آمایش دفاعی سرزمین­ها را مبتنی بر یافته­های کتابخانه­ای و میدانی (مصاحبه) مورد بررسی و استخراج قرار دهد. نتایج حاصل از یافته­های کتابخانه­ای و مصاحبه نشان دهنده آن است که مولفه­های موثر بر آمایش دفاعی سرزمین متناسب با تحولات صورت گرفته در شکل و نوع جنگ­ها و تهدیدات شامل 130 مولفه می­باشد که جهت درک بهتر آنها را می‌توان در قالب 15 بعد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، ژئوپلیتیکی، امنیتی، نظامی، جمعیتی، علمی- بهداشتی، اقلیمی، ژئومورفولوژی، خاک‌ها، هیدرولوژی، زیستی و ریاضی دسته بندی کرد. در مجموع، تحول در ماهیت جنگ­ها ضرورت تغییر در آمایش دفاعی سرزمین برای حکومت­ها را ضرورت بخشیده است که باید متناسب با نتایج تحقیق حاضر مورد بررسی و بحث قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1. العطار، داوود (1375)، دفاع مشروع در حقوق جزای اسلامی، ترجمعه اکبر غفوری، ص ۲۹.
2. پورموسوی، سید موسی؛ میرزاده کوهشاهی،مهدی؛ رهنماقره‌خان‌بگلو،جهانبخش(1387). سازماندهی سیاسی فضا و نواحی فرهنگی و کارکردی در ایران فصلنامه‌ی ژئوپلیتیک، انجمن ژئوپلیتیک ایران، سال4، شماره3، ص101-75
3. دهخدا، لغت نامه، ج۲۷، ص 48و56
4. زالی، نادر، (۱۳۸۵)، جایگاه آمایش سرزمین در نظام برنامه ریزی کشور: تعامل، شماره 4
5. زیاری، کرامت الله(1378)، اصول وروش‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای، یزد: انتشارات دانشگاه یزد
6. قریب، فریدون(1372) شبکه ارتباطی در طراحی شهری، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول
7. قورچیان، نادرعلی، مینا، جمشیدی (1385)، از آمایش سرزمین تا برنامه ریزی درسی ،تهران، انتشارات فراشناختی اندیشه
8. مخدوم، مجید(1372)، تکامل روش ارائه شده در 1366 برای تجزیه و تحلیل و جمع‌بندی داده‌ها در فرآیند آمایش سرزمین، مجله منابع طبیعی ابران. شماره46، ص112-109
9. معین، محمد، ، فرهنگ فارسی، ج ۲، ص ۱۵۴۰.
10. ملایی، فرجی؛ علیوردیلو، هادی؛ حسینی امینی، حسن(1394). آمایش دفاعی سرزمین از منظر پدافند غیر عامل، جغرافیا (فصلنامه علمی ـ پژوهشی و بینالمللی انجمن جغرافیای ایران )، سال13، شماره45، ص247-274
11. مهرعطا،رضا ،آمایش سرزمینی و امنیت پایدار ،خرداد 1391 ،ماهنامه خلیج فارس و امنیت ، مرکز مطالعات دفاعی نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
12. نوروزی، محمدنقی، 1385 ،فرهنگ دفاعی ـ امنیتی، تهران، نشر سنا.
13. Akhbari, M., Gham Parvar, A., Bazleh, A. 2015. Political explanation for Sustainable Development: Case Study of Iran. [In Persian]. Geopolitics Quarterly. 11(3): 33-58.
14. Faraji mullai, Amin. Aliverdiloo, Hadi. Huseni Amini, Hassan. (2015). Territorial defense planning from the perspective of passive defense.
15. Jenkins, Brian Micheal (1997) Perspectiveon Terrorism, LA.TIMES, Des. 3 a t B7
16. Johnston, Ronald John (1990), Developments in Electoral Geography Hardcover Electoral geography and political geography, NEW York. Rutledge
17. Larsen, Daniel, Before “National Security”: The Espionage Act of 1917 and the Concept of “National Defense”.2021
18. Quoted in Phillip Noel-Baker, The First World Disarmament Conference 1932-33 (New York: Pergammon Press, 1979), p. 81. 2. Quoted in Robert Jervis, "Cooperation Under the Security
19. Tomo Radicevic(2001), “Defence Transparency Development: The Case of Croatia” (paper delivered at the workshop on defense transparency, sponsored by the Center for Democratic Control of Armed Forces (Geneva), Sofia, Bulgaria, April ),20
20. William Mitchell, Airplanes in National Defense, 131 ANNALS AM. ACAD.POL. & SOC.SCI. 38 (1927).