تاثیر کنش‎های ژئوپلیتیکی ترکیه در عراق و سوریه بر کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 گروه جغرافیا- داشنکده ادبیات و علوم انسانی- دانشگاه آزاد اسلامی - واحد علوم و تحقیقات - تهران -ایران
2 استادیار، گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات تهران ، ایران
3 دانشیار، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا ، دانشگاه تهران ، تهران ، ایران
چکیده
چکیده

ترکیه به‌عنوان کشوری مهم در غرب آسیا جایگاهی تاثیرگذار بر سیاست خارجی ایران دارد و توجه به مناسبات دو سطحی و فرامنطقه‌ای در روابط دو کشور، از نگاه ژئوپلیتیک می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد. تحولات سال‌های اخیر ترکیه عمدتا مربوط به سیاست خارجی آن کشور بوده است. روابط ترکیه و ایران در طول تاریخ دستخوش تحولات زیادی شده است. این دو کشور، به‌عنوان کشورهای غیرعربی قدرتمند در منطقه محسوب می‌شوند که دارای ویژگی‌های جغرافیایی و فرهنگی مشترکی هستند و یکدیگر را به‌عنوان تهدید وجودی تلقی نمی‌کنند. در سال‌های اخیر، اختلاف نظر سیاسی دو کشور در مسائل سوریه و گاهی عراق موجب به وجود آمدن مناقشات سیاسی بین آن‌ها شده است. این پژوهش علمی به بررسی تاثیر کنش‌های ژئوپلیتیکی ترکیه در عراق و سوریه بر کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران پرداخته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است، توصیفی است به این دلیل که به توصیف کنش‌های ژئوپلیتیکی ترکیه در عراق و سوریه می‌پردازد و تحلیلی است به این دلیل که تاثیر این کنش‌ها را بر کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران بیان می‌کند. روش گردآوری اطلاعات آن کتابخانه‌ای، مبتنی بر بهره گیری از مکتوبات مرتبط، گزارشات، اطلاعات و داده‌های معتبر می‌باشد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که اگرچه کنش‌های ژئوپلیتیکی ترکیه باعث ایجاد مناقشات بین دو کشور شده است اما پختگی دیپلماسی دو کشور و برخی هم سویی‌ها موجب پایداری روابط بوده است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1) اسداللهی، مسعود (1397). چشمداشت ترکیه به شمال سوریه، موسسه فرهنگی و هنری خراسان.
2) اسلامی، مسعود (1397). عوامل ناکامی همه پرسی جدایی اقلیم کردستان عراق، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهاردم، شماره سوم، ، صص94-63
3) احمدیان،علی اکبر(1394). "نظریه نفوذ: تبیین ماهیت انواع نفوذ و رابطه آنها با دستگاه چهار طیفی تهدید" فصلنامه آفاق، سال هشتم، شماره بیست و هشتم.
4) اطهری، عنایتی، حسینی (1393). بررسی تطبیقی قدرت نرم ایران و ترکیه در عراق و سوریه، دوفصلنامه علمی – پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی، س6، ش11
5) اولج الاملی، محمد مهدی (1399)، تحلیل راهبردی سیاست منطقه ای دولت ترکیه در غرب آسیا و تاثیر آن بر سیاست منطقه ای جمهوری اسلامی ایران(2018-2011) ، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران
6) جباری علیرضا (1397). ترکیه و تلاش برای کریدور انرژی شدن، خبرگزاری ایسنا
7) حافظ نیا، محمدرضا (1385)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک ، مشهد ، انتشارات پاپلی
8) حافظ نیا ، محمد رضا و حسین ربیعی (2013) ؛ مطالعات منطقه ای خلیج فارس ، تهران ، انتشارات سمت
9) -حافظ نیا ، محمدرضا و سید محمود-رضا شمس دولت آبادی (2009) ؛ "منافع ژئوپلیتیک و استراتژی ملی ، مطالعه موردی: ایران به سمت
10) نصری، قدیر (1399) ، گزارش نشست افتتاحیه گروه مطالعات ترکیه پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه،مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه
11) - فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شماره دوم، صص106-81
12) خادم شیرازی، فاطمه (1399). رویکرد ترکیه در عراق» مرکز بین المللی مطالعات صلح –IPSC
13) دهشیار، حسین (1396). بحران سیاسی و امنیت ملی ترکیه، فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شماره دوم، صص140-107
14) رشیدی، مصطفی(1395). چشم‌ انداز ژئوپلیتیکی ترکیه به عنوان بازیگری کوچک در بازی بزرگ خاورمیانه ، انجمن ژئوپلتیک ایران.
15) روزنامه نیویورک تایمز(1395). مداخله ترکیه در سوریه و عراق از ترس گسترش حوزه نفوذ ایران است،دیپلماسی ایرانی،سرخط خبر، کد: ۱۹۶۵۵۶۶
16) فرهادی، فرزاد (1395). مروری بر رفتارها و اهداف ترکیه در عراق و سوریه، خبرگزاری مهر
17) فلاح، رحمت اله(1391). راهبرد ترکیه در عراق » فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال دهم ، شماره 39
18) قنبرلو،عبداله (1389). اقتصاد سیاسی مداخله گرایی در سیاست خارجی امریکا، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
19) ولقلی زاده، علی (1390). راهبردهایی برای نقش آفرینی موفق ایران در رقابت با ترک ها در عراق، نشریه تحلیل هفته، موسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران
20) واحدی، الیاس (1398). سیاست ترکیه در قبال بحران سوریه پس از خروج آمریکا، موسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران
21) عزتی، عزت‌الله(1386). ژئوپلیتیک، تهران، سمت، چ هفتم.
22) عباسی ، مجید و وحید محمدی (2013). توضیح واقع بینانه جنگ قدرت بین المللی در سوریه و پیامدهای آن برای امنیت ملی ایران ، نامه تحقیقاتی سیاست بین الملل ایران ، جلد 1 ، شماره 2
23) موسوی ، سید حافظ ، کیهان برزگر ، سید عبدالعلی قوام و مهدی ذاکریان (2016). تأثیر تحولات جهان عرب در سیاست های منطقه ای ایران که دارای تلاطم است، فصلنامه ژئوپلیتیک ، دوره 12 ، شماره 1
24) محمودی کیا،محمد- فرهادی،عباس (1398). بررسی مقایسه‌ای کنش سیاست خارجی ایران و ترکیه در قبال بحران سوریه بر اساس نظریه سازه‌انگاری، فصلنامه علمی مطالعات روابط بین الملل،دوره 12، شماره 47 - شماره پیاپی 47، صفحه 178-151
25) نوری اصل،احد (1398). نقش‌آفرینی اقتصادی ترکیه در عراق؛ فرصت‌ها و چالش‌ها، اهداف و پیامدها، اندیشکده راهبردی تبیین.
26) Aras, Bulent & Rabia Karakaya Polat (2008); "From Conflict to Cooperation: De Securitization of turkeys Relation With Syria and Iran'', at http://sdi.sagepub.com/content/39/5/495.short
27) Arkan, Maeda(2016). The Clash of Ideologies in Turkey: From Ottomanism to Modern Islamism, Page 228
28) BBC (2012), Istanbul Summit Tries to Increase Pressure on Syria, available at:http:// www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-17576134
29) Cagaptay, Soner; (2011); “ Turkish –Iranian Rivalry Redux”, www.washington institute.org/Policy-Analysis/View/ Turkish –Iranian- Rivalry –Redux
30) Husari, Ruba (2013); 'Syria and the Changing Middle East Energy Map'', www.Carnegieeurope. Com/ January 02.
31) New York Times (2016). Turkey intervenes in Syria and Iraq for fear of expanding Iran's sphere of influence, Iranian diplomacy, headline, code: 1965566