بررسی و تحلیل منازعات میان ایران و عربستان (مطالعه موردی: یمن)

نوع مقاله : پژوهشی کیفی

نویسندگان
1 استاد
2 استادیار
3 دانشجو
چکیده
چکیده

منازعه به وضعیتی گفته می­شود که گروه انسانی معینی با گروه انسانی دیگر به دلیل ناسازگاری در اهدافشان با یکدیگر تعارض داشته باشند. جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی با توجه به ویژگی­ها و ظرفیت­های خود، دو کشور تعیین کننده و مهم در منطقه محسوب می­شوند. با شکل­گیری انقلاب اسلامی ایران، زمینه بروز رقابت و منازعه میان دو کشور شکل گرفته و سایر فضاهای همجوار را تحت تاثیر قرار داده است. یکی از مهمترین فضاهای مذکور، کشور یمن است که بواسطه عواملی همچون همجواری با عربستان، بهار عربی، تعداد قابل ملاحظه جمعیت شیعیان، قدرت­گیری احزاب و گروه­های شیعی، موقعیت ژئواستراتژیک و... در حوزه علائق ژئوپلیتیکی دو قدرت منطقه­ای قرار گرفته است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به دنبال بررسی ماهیت منازعه ایران و عربستان در یمن است. سوال اصلی پژوهش بدین صورت است که چه عواملی منجر به شکل­گیری منازعه و رقابت میان ایران و عربستان در یمن شده است؟ یافته­های تحقیق بیانگر آن است که منازعه دو کشور در یمن ریشه­های ژئوپلیتیکی و ایدئولوژیکی دارد.









کلمات کلیدی: ایران، عربستان، منازعه، ژئوپلیتیک، یمن.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1. آل سیدغفور، سید محسن و همکاران (1394). تبیین رقابت استراتژیک جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در یمن، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و نهم، شماره 2.
2. جعفری ولدانی، اصغر (1372). عربستان سعودی: نگاه به یمن، فصلنامه اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 70.
3. جعفری ولدانی، اصغر (1388). عربستان و رویای تسلط بر یمن، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین الملل، شماره 17.
4. جعفری ولدانی، اصغر (1396). چالش‌ها و منازعات در خاورمیانه، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
5. حافظ‌نیا، محمدرضا (1396). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: انتشارات پاپلی.
6. خضری، احسان و همکاران (1394). ریشه‌یابی منازعات ایران و عربستان، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی، شماره 23.
7. درایسدل، آلاسدیر و جرالد اچ بلیک (1386). جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، ترجمه: دره میرحیدر، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
8. سریع القلم، محمود (1379). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ بازبینی نظری و پارادایم ائتلاف، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
9. سمیعی اصفهانی، علیرضا و همکاران (1394). ژئوپلیتیک هویت و تاثیر آن بر راهبرد امنیتی ایران و عربستان در بحران یمن، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، شماره دوم، صص 1-27.
10. صادقی، حسین و احمدیان، حسن (1389). دگرگونی جایگاه منطقه‌ای یمن: امکانات و چالش‌ها، فصلنامه راهبرد، شماره 56.
11. عسگرخانی، ابومحمد و جهانشیر منصوری مقدم (1388). همکاری و منازعه در روابط بین‌الملل: نگاهی به نظریه سازه انگارانه الکساندر ونت، فصلنامه سیاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 20، شماره 3، صص 208-189.
12. فوزی، یحیی (1391). علل شکل‌گیری و ماهیت جنبش‌های سیاسی در خاورمیانه: بررسی موردی جنبش سیاسی در یمن، فصلنامه جهان اسلام، سال اول، شماره اول، صص 34-17.
13. کاظمی، علی اصغر (1370). زنجیره تنازعی در سیاست و روابط بین‌الملل، تهران: قومس.
14. کرمی، کامران (1391). عربستان و مدیریت تحولات در یمن، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح.
15. کریمی پور، یداله (1379). مقدمه‌ای بر ایران و همسایگان، تهران: دانشگاه تربیت معلم.
16. مدنی، مهدی و حسین هواسی (1393). رفتارشناسی سیاست خارجی عربستان در قبال مصر و بحرین بعد از انقلاب‌های عربی، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعان انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره 39.
17. نجات، سیدعلی و همکاران (1395). راهبردهای عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن، فصلنامه مطالعات روابط بین المللی، سال نهم، شماره 33، صص 179-137.
18. هاشمی نسب، سید سعید (1388). نشست بررسی تحولات اخیر یمن، فصلنامه پژوهش-های منطقه‌ای، شماره 2.
19. همتی، ابراهیم و شهروز ابراهیمی (1397). اثرات سیاست خارجی عربستان در یمن بر نقش آفرینی ایران در خاورمیانه، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی، دوره هفتم، شماره اول.
منابع لاتین
1. Ana Belen, Antepazo (2015), Saudi Arabia: A regional power facing increasing challenges, documento de opinion, institute espanol de estudios estrategious, pp1-10.
2. Blanchard, Christopher (2012), chang in the middle esst: implications for U.S policy, CRS report for congress.
3. Cordesman, Anthony H (2011), U.S and Iranian strategic competition in the gulf states and yemen. (center for strategic and international studies), www.csis.org.
4. Dougherty, James and Phaltzgraff, Robert (1981), contending Theories of international Relations publisher: Longman higher Education.
5. Jahner, Ariel (2012), Saudi Arabia and Iran: the struggle for power and influence in the gulf, international Affairs Review, Vol XX, No3, Pp 37-50.
6. Kinninmont, Jane (2015), Bahrain: civil society and political imagination, Middle and north Africa Programme, chatram House, Pp 7-36.
7. Mabon, Simon (2013), the Middle Eastern great game, available at: www.isn.ethz.cn
8. Salisbury, Peter (2015), Yemen and the Saudi-Iranian cold war, Middle East and North Africa programme, the royal institute of international affairs, Pp 1-13.
9. Terrill, W.A. (2011), the Saudi-Iranian Rivalry and the future of middle east security. Pennsylvania: strategic studies institute.
10. Whitaker, Brain (2015), historical review of relations yemen and saudi-Arabia, al-bab news, www.al-bab.com.