تحول رابطه قدرت نظامی و مدیریت تنش زدایی در عصر پساجنگ سرد

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
سید مسعود موسوی شفایی 1
جلیل بیات 2
1 دانشیار روابط بین الملل، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
2 دانش آموخته دکتری روابط بین الملل، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
چکیده
سیاست تنش زدایی به دنبال کاهش تنش در روابط خارجی میان کشورها است. این سیاست از نیمه دوم قرن بیستم مورد توجه قرار گرفت. عوامل مختلفی می‌تواند در بروز تنش زدایی میان کشورها نقش داشته باشد. با این حال این پژوهش صرفا به واکاوی نقش و جایگاه قدرت نظامی در بروز تنش زدایی میان کشورها می‌پردازد. استدلال اصلی مقاله این است که در دوره جنگ سرد رابطه معناداری میان قدرت نظامی و تنش زدایی وجود داشت که این رابطه در عصر پساجنگ سرد متحول شده است. در این راستا مصادیقی از تنش زدایی مورد مطالعه و در هر کدام نقش و جایگاه قدرت نظامی در بروز تنش زدایی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد با توجه به تحول نظام بین الملل بعد از پایان جنگ سرد از یک سو و تغییر نگرش دولت‌ها به ماهیت قدرت از سوی دیگر، نقش قدرت نظامی در تنش زدایی میان کشورها افول کرده است. به عبارت دیگر اگرچه ه قدرت نظامی در نظام دو قطبی از عوامل تاثیرگذار در سیاست تنش زدایی محسوب می‌شد، اما با پایان جنگ سرد این جایگاه را از دست داده است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

1. آقایی، سید داوود. (1387). آداب دیپلماسی و فنون مذاکره، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
2. ازغندی، سید علیرضا. (1378). "تنش زدایی در سیاست خارجی: مورد جمهوری اسلامی ایران (1367-1378)"، فصلنامه سیاست خارجی، شماره 52، صفحات 1035-1048.
3. استیل، جوناتان. (1364). شوروی: بر سَر تنش زدایی چه آمد؟، در: نوام چامسکی، جوناتان استیل و جان گیتینگز، دهه جنگ سرد، ترجمه شاهرخ وزیری، نشر سلسله، چاپ اول.
4. افتخاری، اصغر. (1389). "چهره‌های قدرت؛ گذار از سخت افزارگرایی به نرم افزارگرایی"، در: جوزف اس نای، قدرت نرم؛ ابزارهای موفقیت در سیاست بین الملل، ترجمه سیدمحسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ سوم.
5. برژینسکی، زبیگنیو. (1379). قدرت و اصول خاطرات برژینسکی مشاور امنیت ملی (1981-1977)، ترجمه مرضیه ساقیان، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ اول.
6. سلیمانی، رضا. (1388). سیاست خارجی دولت خاتمی؛ دیپلماسی تنش زدایی و گفتگوی تمدن‌ها (1384-1376)، تهران: انتشارات کویر، چاپ اول.
7. شولزینگر، رابرت د. (1379). دیپلماسی آمریکا در قرن بیستم (1997-1898)، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ اول.
8. کیسینجر، هنری. (1392). چین، ترجمه حسین راسی، تهران: فرهنگ معاصر، چاپ اول.
9. گیتینگز، جان. (1364). چین: یک نیمه ابرقدرت، در: نوام چامسکی، جوناتان استیل و جان گیتینگز، دهه جنگ سرد، ترجمه شاهرخ وزیری، نشر سلسله، چاپ اول.
10. میخائیلوف، سرگی. (2015). اتحاد کشورهای آمریکای لاتین، اسپوتنیک فارسی، 13/06/2015، قابل دسترس در:
http://sptnkne.ws/ajWt
11. نای، جوزف اس. (1389). قدرت نرم؛ ابزارهای موفقیت در سیاست بین الملل، ترجمه سیدمحسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ سوم.
12. نیکسون، ریچارد. (1368، 1999). پیروزی بدون جنگ، ترجمه فریدون دولتشاهی، تهران: انتشارات اطلاعات، چاپ اول.
13. نیکسون، ریچارد. (1370). در صحنه خاطرات پیروزی، شکست و تجدید حیات، ترجمه احمد عزیزی، تهران: انتشارات اطلاعات، چاپ اول.
14. Mahmud S, Ali. (2005). US–China Cold War Collaboration, 1971–1989, New York: Routledge.
15. Anguelov, Nikolay. (2015). Economic Sanctions vs. Soft Power, Palgrave Macmillan.
16. Ashton, S. R. (1989). In search of Détente, The Politics of East-West Relations since 1945, The Macmillan Press LTD.
17. BBC News. (2016) “Cuba will never rejoin OAS over Venezuela row, says Castro”, BBC News, 5 June 2016.
18. Berridge, G. R. (1994). Talking to the Enemy, How States without 'Diplomatic Relations', Macmillan Press.
19. Boyer, Dave. (2016). “Obama rejects North Korea’s offer to suspend missile tests”, The Washington Times, April 24, 2016.
20. Brady, James S. (2014). Remarks by the President in Year-End Press Conference, The White House, December 19, 2014.
21. Brands, H. W. (1998). “The World in a Word: The Rise and Fall of Détente”, Rhetoric and Public Affairs, Vol. 1, No. 1.
22. Cassella, Megan and Chiacu, Doina. (2016). “U.S. rejected North Korea peace talks offer before last nuclear test: State Department”, Reuters, Feb 22, 2016.
23. Castells, Manuel. (2010). The Information Age Economy, Society, and Culture, Volume II, The Power of Identity, Wiley-Blackwell, 2nd ed.
24. Clapp, Priscilla. (2010). “Prospects for Rapprochement Between the United States and Myanmar”, Contemporary Southeast Asia, Vol. 32, No. 3.
25. Department of Defense. (2015). Military and Security Developments Involving the Democratic People’s Republic of Korea, Report to Congress, Department of Defense.
26. Deschamps, Marion. (2016). “5 Reasons Why Obama Radically Changed U.S. Policy Toward Cuba”, Alternet, March 21, 2016.
27. Doby, John T. (1987). "Doby on Nuclear Weapons and Détente", International Journal on World Peace, Vol. 4, No. 2 (APR-JUN 1987), 11-13.
28. Engel. Jeffrey A. & Mark, Atwood Lawrence, and Andrew, Preston. (eds), (2014). America in the World: A History in Documents from the War with Spain to the War on Terror, Princeton University Press.
29. Fitzpatrick, Meagan. (2014). “Cuba-U.S. relationship détente: 10 key questions”, CBC News, Last Updated: Dec 18, 2014.
30. Froman, Michael B. (1991). The Development of the Idea of Détente, Coming to Terms, Palgrave Macmillan.
31. Global Fire Power. (2016). Submarine Strength by Country, Availibale in:
http://www.globalfirepower.com/navy-submarines.asp
32. Goh, Evelyn. (2005). “Nixon, Kissinger, and the “Soviet Card” in the U.S. Opening to China, 1971–1974”, Diplomatic History, Vol. 29, No. 3.
33. Goodman, Amy. (2016). “Noam Chomsky: Why Obama Suddenly Decided to Cozy up With Cuba—It Wasn't Warm and Fuzzy Feelings”, Alternet, May 18, 2016.
34. Hershberg, Eric. (2016). Introduction: US-Cuba Diplomatic Rapprochement and Washington’s Relations with Latin America, in: Eric Hershberg and William M. LeoGrande (ed), A New Chapter in US-Cuba Relations, Palgrave Macmillan.
35. Jürgen, Haacke. (2015). “The United States and Myanmar: From Antagonists to Security Partners?”, Journal of Current Southeast Asian Affairs, Vol. 34, No. 2.
36. Lopez-Levy, Arturo. (2016). Cuba-US: The December 17 Agreement in the Rationale of Asymmetric Relations, in: Eric. Hershberg and William. M. LeoGrande (ed), A New Chapter in US Cuba Relations, Palgrave Macmillan.
37. Martin, Michael F. (2012). “U.S. Sanctions on Burma”, Congressional Research Service.
38. Martin, Michael F. (2013) “U.S. Policy Towards Burma: Issues for the 113th Congress”, Congressional Research Service.
39. Norman, Jim. (2016). “Majority of Americans View Cuba Favorably for First Time”, Gallup, February 15, 2016.
40. Ogata, Sadako. (1988). Normalization with China, Berkeley: University of California.
41. Perlo-Freeman, Sam & Aude, Fleurant & Pieter, Wezeman and Siemon, Wezeman. (2016). “Trends in World Military Expenditure, 2015”, SIPRI Fact Sheet, April 2016.
42. Pew Research Center. (2015). “Growing Public Support for U.S. Ties With Cuba – And an End to the Trade Embargo”, Pew Research Center, July 21, 2015.
43. Puchala, Donald J. and Hopkins, Raymond F. (1982). "International Regimes: Lessons from Inductive Analysis", International Organization, Vol. 36, No. 2, spring.
44. Renwick, Danielle. (2016). “U.S.-Cuba Relations”, The Council on Foreign Relations, March 24, 2016.
45. Rizvi, Gowher. (1992). “Indo-Pakistan Strife,” in: Leslie Palmier (ed) Detente in Asia?, The Macmillan Press Ltd.
46. Schlotter, Peter. (1983). “Detente: Models and Strategies”, Journal of Peace Research, Vol. 20, No. 3.
47. Serbin, Andrés. (2016). Onstage or Backstage? Latin America and US-Cuban Relations, in: Eric. Hershberg and William. M. LeoGrande (ed), A New Chapter in US Cuba Relations, Palgrave Macmillan.
48. Steinberg, David. (2007). “The United States and its Allies: The Problem of Burma/Myanmar Policy”, Contemporary Southeast Asia, Vol. 29, No. 2.
49. Steinberg, David. (1999). “Burma/Myanmar and the Dilemmas of U.S. Foreign Policy”, Contemporary Southeast Asia, Vol. 21, No. 2.
50. Steinberg, David. (2014). “Myanmar and U.S. Policy: Platitudes, Progress, and Potential Problems”, Georgetown Journal of Asian Affairs, Fall/Winter.
51. Stevenson, Richard W. (1985). The Rise and Fall of Détente: Relaxations of Tension in US-Soviet Relations 1953-84, Macmillan.
52. U.S. Department of State (2008). North Korea, Availibale in:
http://www.state.gov/outofdate/bgn/northkorea/108874.htm
53. Telesur. (2015). “Noam Chomsky Says US Turned to Cuba Due to Increasing Isolation”, Telesur, July 21, 2015.
54. UNCTAD. (2016). “World Investment Report”, UNCTAD, Geneva: United Nations.
55. UNCTAD. (2021). “World Investment Report 2021, UNCTAD, Availibale in:
https://unctad.org/webflyer/world-investment-report-2021
56. UNESCO. (2005). “International Flows of Selected Cultural Goods and Services, 1994-2003”, Montreal: UNESCO Institute for Statistics.
57. UNESCO. (2016). “The Globalisation of Cultural Trade: a shift in Consumption, International flows of cultural goods and services 2004-2013”, Montreal: UNESCO Institute for Statistics.
58. UNESCO. (2016). “Diversity and the film industry, An analysis of the 2014 UIS Survey on Feature Film Statistics”, UNESCO Institute for Statistics, Information Paper No. 29.
59. United Nations. (2015). “Despite Resumption of Relations between United States, Cuba, General Assembly Adopts, Almost Unanimously, Resolution Calling for Blockade to Be Lifted”, United Nations, 27 October 2015.
60. Weber, Steve. (1990). "Realism, Detente, and Nuclear Weapons", International Organization, Vol. 44, No. 1, winter, 55-82.
61. White, Brian. (1981). “The Concept of Détente”, Review of International Studies, Vol. 7, No. 3, (Jul, 1981).
62. Wiseman, Geoffrey. (2010). “Engaging the Enemy: An Essential Norm for Sustainable US Diplomacy”, in: Costas M. Constantinou and James Der Derian (eds), Sustainable Diplomacies, Palgrave Macmillan.
63. World Bank. (2019). “Military expenditure (% of GDP)”, World Bank, Availibale in:
https://data.worldbank.org/indicator/MS.MIL.XPND.GD.ZS
64. Xu, Beina and Albert, Eleanor. (2016). Understanding Myanmar, CFR, March 25, 2016, Availibale in: https://data.opendevelopmentmyanmar.net//dataset/understanding-myanmar
65. Zelizer, J. E. (2009). Détente and Domestic Politics, Diplomatic History, 33(4), 653-670.