1- دانشجوی کارشناسی ارشد ژئوپلیتیک، گروه جغرافیا، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران
2- دانشیار جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران ، a_valigholizadeh@maragheh.ac.ir
3- استادیار مرکز اسناد فرهنگی آسیا، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
چکیده: (112 مشاهده)
ﻳﻜﻲ از حوضههایی آبی ﻛﻪ در وﺿﻌﻴﺖ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻗﺮار دارد، ﺣﻮﺿۀ رودﻫﺎی ﻓﺮات و دﺟﻠﻪ اﺳﺖ. در حال حاضر منازعه بر سر بهرهبرداری از منابع آبی دجله و فرات، به یکی از مهمترین منازعات بین ترکیه و عراق تبدیل شده است. بر همین اساس، مقالۀ حاضر سعی دارد به سه سؤال اساسی در این زمینه پاسخ دهد: مهمترین پیشرانهای کلیدی منازعه بر سر این منابع آبی بین ترکیه و عراق کداماند؟ سناریوهای محتمل منازعه بر سر منابع مشترک بین ترکیه و عراق کداماند؟ و استراتژیهای بهینۀ مدیریت این منازعه کداماند؟ این مقاله از نوع تحقیقات کاربردی است و ماهیت و روش آن، آیندهپژوهی است که با تکیه بر تکنیکهای تحلیل اثرات متقاطع و سناریونویسی صورت گرفته است. برای پاسخ به سؤالات تحقیق، ابتدا پیشرانهای منازعات آبی با مراجعه به متخصصان این حوزه شناسایی شده و اطلاعات جمعآوریشده با استفاده از نرمافزار میک مک مورد تحلیل قرار گرفته است و سپس، سناریوهای قوی با استفاده از نرمافزار سناریوویزارد مشخص شدند. نتایج تحقیق نشان میدهد، از میان 189 وضعیت موجود در صفحۀ سناریو، 28 مورد بیانگر وضعیت بحرانی، 93 مورد ایستا و 68 مورد مطلوب هستند. با این شرایط، بخش مهمی از صفحۀ سناریو به وضعیتهای ایستا و بحرانی اختصاص دارد. درنهایت با توجه به محتملترین سناریوهای مربوط به منازعات آبی بین عراق و ترکیه، راهبردهایی برای رفع علل این منازعه ارائه شده است.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
جغرافیای سیاسی دریافت: 1403/9/7 | ویرایش نهایی: 1404/2/13 | پذیرش: 1403/9/26 | انتشار: 1404/2/10