1- دانشجوی مقطع دکتری شهرسازی اسلامی دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، آذربایجان شرقی، ایران ، k.ketabollahi@tabriziau.ac.ir
2- دانشیار گروه معماری اسلامی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
3- گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
چکیده: (1546 مشاهده)
طرحهای توسعه شهری بایستی متضمن منافع جمعی همه یا اکثر ساکنین باشد. در خلال طرحهای توسعه شهری، بسیاری از مردم متضرر میشوند لذا ضروری مینماید مباحث مربوط به تحصیل زمین و مسکن جهت این طرحها مورد بررسی قرار گیرد. در اسلام همواره به بحث عدالت و انصاف توجه ویژهای شده است و در ساحت جهانبینی اسلامی مفاهیم متعددی چون اکرام انسانی، تعادل فضایی، ظلمستیزی، انصافگرایی، حقگرایی و ... وجود دارد که نمود عینی آن را میتوان در قواعد فقهی متعددی که بر اخلاق اسلامی تمرکز دارد، مورد بررسی قرار داد. آنچه امروزه بهعنوان ملاک عمل در تملک اراضی در طرحها مورد استفاده قرار میگیرد، بهرهمندی از روشهای مبتنی بر اندیشه غرب همچون انتقال حقوق توسعه مالکیت میباشد. براین اساس سؤالات اصلی پژوهش این است که "1. رویکرد انتقال حقوق توسعه ((TDR از منظر اندیشه اسلامی چگونه ارزیابی میشود؟" و "2. قوانین در زمینه تملک اراضی و انتقال حقوق توسعه چگونه تعریف شده است؟". لذا در این پژوهش با هدف بررسی قوانین مرتبط با طرحهای توسعه شهری و تطبیق آنها با فقه اسلامی و رویکرد انتقال حقوق توسعه، تحقیقات بر سه بعد، فقهی، اخلاقی و حقوقی در قالب مطالعات اسنادی و بررسی نصوص دینی به انجام میرسد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و توسعهای بوده و ازنظر ماهیت تحلیلی- توصیفی میباشد. بررسیها نشان میدهد که اگر قوانین مشارالیه، منطبق بر اصول فقهی- اخلاقی دین مبین اسلام بازبینی گردند و الگوهای در نظر گرفته شده برای تملک دارای کمترین میزان مداخله و همچنین رضایت کامل مالکینی باشد که مالِ آنان در مسیر طرحهای توسعه قرار میگیرد، میتوان تلالؤ تحقق احکام اسلامی را در شهرها نظارهگر بود. در پایان ضمن پاسخگویی به سوالات، پیشنهادهایی جهت بهرهمندی از قواعد فقهی/ اخلاقی مبتنی بر اندیشه اسلامی در طرحهای توسعه شهری ارائه میگردد.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
جغرافیای سیاسی دریافت: 1401/1/5 | پذیرش: 1401/6/5 | انتشار: 1402/1/10