دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه یزد ، lashgari@yazd.ac.ir
چکیده: (1017 مشاهده)
حکومتهای مدرن برخلاف حکومتهای سنتی ابزار انحصاری اِعمال خشونت و ایجاد کنش جمعی هماهنگ را از طریق سیستم بوروکراسی و تدوین قوانین در دست دارند. از منظر تاریخی در ایران عملکرد رهبری سیاسی مقتدر از عوامل مهم ساخت حکومت مدرن در دوره پهلوی اول بوده است. در باب علل شکل گیری رهبری مقتدر و نظامیدر عصر پهلوی اول دیدگاههای متعددی مطرح شده است. برخی زمینههای آن را به رفتارهای فردی پهلوی اول مرتبط دانسته و برخی دیگر به ساختارهای اقتصادی- اجتماعی دوران پیش از آن اشاره مینمایند. لیکن ویژگیهای حکمرانی از منظر جغرافیای سیاسی در بستر زمانی- مکانی خاصی شکل میگیرد که در مطالعات چگونگی ساخت حکومت مدرن در ایران کمتر به آن پرداخته شده است. در این مقاله کوشش گردیده با اتکا به روش توصیفی- تحلیلی، چگونگی احراز ارجحیت جایگاه رهبری مقتدر در عصر پهلوی اول (1304- 1320) در ساخت حکومت مدرن در ایران در نتیجه کارکرد مولفههای طبیعی و انسانی مورد بررسی قرار گیرد. یافتههای تحقیق نمایان گر آن است که نامساعد بودن شرایط طبیعی و اقلیمیبه گونهای عمل نمود که در زمان ظهور پهلوی اول امکان شکل گیری طبقات اجتماعی مستقل وجود نداشته و در زمانه تشکیل حکومت مدرن نیروهای تولید همگی در مالکیت قدرت سیاسی متمرکز قرار گرفتند. همچنین تنوع قومیو زبانی نیز سبب میگردید رهبران سیاسی- نظامیمقتدر توانایی ایجاد هویت مشترک بین اقوام مختلف را داشته باشند.
نوع مقاله:
مروری تحلیلی |
موضوع مقاله:
جغرافیای سیاسی دریافت: 1400/11/17 | پذیرش: 1401/2/7 | انتشار: 1401/11/10