1- استادیار، گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران،تهران.
2- دانشجوی دکتری،گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران،تهران. ، asadollahi97@ut.ac.ir
چکیده: (12693 مشاهده)
سه کشور ترکیه، سوریه و عراق که حوضههای مشترک آبریز و آبگیر رودخانههای دجله و فرات را در اختیار دارند، به خاطر وابستگی روزافزون به آب این رودخانهها مجبور به ایجاد سد و کنترل جریانات آبی داخل قلمرو خود شدهاند. در این بین کشور ترکیه که از موقعیت بالادستی نسبت به دو همسایه جنوبی خود برخوردار است، در چارچوب پروژه آناتولی جنوب شرقی یا گاپ (GAP) به منظور توسعه کشاورزی و صنعتی سرزمینهای جنوب شرقی خود به مقدار زیادی از آب رودخانههای دجله و فرات نیاز خواهد داشت و با سد سازیهای فراوان بر روی این دو رودخانه در خاک خود مقدار آب خروجی به دو کشور سوریه و عراق را به مقدار زیادی نسبت به قبل کاهش داده است. کاهش آب دجله و فرات از زمان اجرای طرح موجب صدمات بسیاری به امنیت زیست محیطی عراق و سوریه شده است که این آسیبها در ادامه پیامدهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نامناسبی برای دو کشور مذکور به بار آورده است. این مسئله به علاوه باعث به وجود آمدن تردیدهایی در رابطه با اهداف سیاسی ترکیه در چند دهه اخیر، منجر به بروز کشمکش و مناقشههایی بین سه کشور شده است. بر این اساس پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و منابع کتابخانهای در پی پاسخ به این سوال است که هیدروپلیتیک پروژه گاپ چه تاثیری بر امنیت زیست محیطی عراق و سوریه داشته است و اهداف ترکیه از اجرای این طرح چیست؟ اجرای مرحلهای پروژه گاپ در طی چند دهه اخیر پیامدهای زیست محیطی بسیاری از جمله آلودگی آب، از بین رفتن گونههای کمیاب زیستی جانوری و گیاهی، افزایش بیابانزایی، شور شدن خاک، خشکی باتلاقها و حوضچهها و تولید ریزگردها در عراق و سوریه شده است و به نظر میرسد ترکیه با تکیه بر این طرح به دنبال ایجاد هیدروهژمونی در منطقه است.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
جغرافیای سیاسی دریافت: 1399/7/15 | پذیرش: 1399/9/10 | انتشار: 1399/10/10