دوره 3، شماره 3 - ( 1400 )
جلد 3 شماره 3 صفحات 192-179 |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران. ، kyazdanpanah@ut.ac.ir
2- دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران.
2- دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران.
چکیده: (2011 مشاهده)
نفت به‌عنوان مهمترین منبع استراتژیک کشورهای جنوب غرب آسیا، از وزنهی سیاسی و اقتصادی فزایندهای در ساختار ژئوپلیتیک کشور ایران برخوردار است. تا پیش از بیثباتی در بهای نفت که از اواخر 2013 بدین سو رخ داده، چالشهای کلان اقتصادی از سوی دولتهای صاحب نفت، مدیریت می‌شد. با بههم پیوستگی مجموعهی نظام مندی از رقابتهای ژئوپلیتیکی در جنوب غرب آسیا، پیدایش نفتهای جایگزین در ایالات متحدهی آمریکا و انرژی‌های تجدید پذیر و اغتشاش فزاینده در فضاهای ژئواکونومیک خاورمیانه، چالشهای عمده‌ای در اقتصاد سیاسی کشورهای تولید کنندهی نفت به وجود آمد. جمهوری اسلامی ایران نیز در این گذار سخت به‌عنوان یکی از هستههای مرکزی نفت خیز در جنوب غرب آسیا نیز هم راستا با بیثباتیهای بهای نفت، مجموعهای از چالشها را تجربه کرده است، مضاف بر این‌که تحریم‌های بین المللی نیز در تشدید وضعیت ایران نقش آفرینی مستقیمی داشته است. با توجه به اهمیت پایدار و استراتژیک نفت در ساختار سیاسی و اقتصادی کشور، پژوهش حاضر به بررسی نقش ژئوپلیتیک قدرت (ساختار-کارگزار) در اقتصاد سیاسی نفت ایران پرداخته است. رهیافت نظری این پژوهش بر پایهی نظریهی ساخت یابی قرار دارد. نتایج نشان میدهد که ناهمگنی ساختار-کارگزار در چارچوب افزایش مشارکتی سازمانهای حاکمیتی و واسطهایی با سبقهی اقتصادی-سیاسی، یکی از چالشهای عمده در اقتصاد سیاسی نفت ایران محسوب می‌‍شود. از این رو، مدیریت سیستمی و یکپارچه سازی ساختار-کارگزار میتواند چالشهای فراروی درآمد کشور از بهای نفت را تا اندازهی زیادی به سامان کند.
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
جغرافیای سیاسی
دریافت: 1400/3/28 | پذیرش: 1400/5/26 | انتشار: 1400/6/30
دریافت: 1400/3/28 | پذیرش: 1400/5/26 | انتشار: 1400/6/30
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |